Bezpośrednim impulsem do pracy nad stworzeniem kolekcji ręcznika ludowego ziemi bielskiej, a w późniejszym czasie również wystawy stałej była obawa przed postępującym wypieraniem z codziennego życia tego jakże charakterystycznego elementu naszej tradycji. Realizując misję, która miała ratunkowy charakter, przeprowadzono szereg kwerend i inwentaryzacji, w wyniku których pozyskano do zbiorów znaczną ilość ręczników, a także zebrano wiele bezcennych informacji oraz relacji na ich temat. W chwili rozpoczęcia prac nad budową kolekcji ręcznik ludowy był niemalże zapomnianym elementem kultury ludowej, a po latach wytężonej pracy w terenie wykonanej przez bielskich muzealników odzyskał blask i obecnie przeżywa „drugą młodość”.
W kolekcji znajduje się ponad 450 ręczników ludowych, z czego najstarsze wykonane z płótna samodziałowego pochodzą z końca XIX wieku. Najczęściej spotykanym elementem zdobniczym w ręcznikach ludowych jest archaiczny, występujący przeważnie w układzie pasowym haft krzyżykowy. Tworzą go krzyżyki, stąd jego nazwa, a niekiedy gwiazdki. Kolorystyka haftów krzyżykowych ograniczała się pierwotnie do kolorów: czerwonego i czarnego, rzadziej niebieskiego. Cechą charakterystyczną tych haftów są motywy geometryczne (czworokąty, trójkąty, gwiazdy, meandry) oraz roślinne (róże, winna latorośl, liść dębu) będące wynikiem wpływów dworskich i kościelnych. Ornament wzbogacają niekiedy „pisane” cyrylicą sentencje życiowe w rodzaju: „Gdie liubow i sowiet – Tam i nurzdy niet”, co znaczy „Gdzie miłość i zgoda, tam nie ma biedy”, a także inicjały dziewcząt, które je wykonały. Młodszą odmianą haftu wykorzystywaną w ręcznikach ludowych jest wielobarwny i zdobny haft płaski, gęsto zakrywający motyw od brzegu do brzegu. Technika ta cieszyła się popularnością w okresie międzywojennym. Szczególnie modne były motywy kwiatowe (róże, chryzantemy, niezapominajki, bratki, maki, irysy, konwalie) oraz ptaki na czele z pawiem. Jeszcze innym sposobem zdobienia ręczników były hafty ażurowe, których wzór tworzony był z ozdobnego układu dziurek i otworów powstałych w wyniku różnych zabiegów hafciarskich i technicznych, polegających na wysnuwaniu i wycinaniu.
