Cztery pory roku – pejzaże

W malarstwie pejzażowym znajdującym się w zbiorach Muzeum Podlaskiego w Białymstoku odnaleźć możemy wiosnę, lato, jesień oraz zimę. Cykl pór roku i związanych z nimi przeobrażeń zachodzących w naturze oraz zmieniające się warunki atmosferyczne pobudzały wyobraźnię artystów. Przyroda była dostępna na wyciągnięcie ręki – wystarczyło tylko spakować sztalugi, farby, pędzle i wyruszyć do pobliskiego lasu, parku bądź nad rzekę.

W okresie Młodej Polski artyści szczególnie upodobali sobie góry i łatwo ulegali pięknu ośnieżonych szczytów, tak jak chociażby Julian Fałat słynący z zimowych pejzaży. Artyści obcując z bezmiarem natury mogli doświadczyć różnych uczuć – samotności, bezradności, ale też wolności. Mogli zajrzeć w głąb własnej duszy. Zimowe, ośnieżone pola były też sporym wyzwaniem formalnym jeśli chodzi o malarstwo.

Malarstwo pejzażowe było również sposobem na zapisywanie wspomnień podczas odbywanych podróży. Edwarda Okunia (Wodospad z Włoch) tak zachwyciły Włochy oraz śródziemnomorska roślinność i przytulone do górskich zboczy miasteczka, że postanowił osiedlić się tam na dłużej.

Rozległa panorama Zatoki Neapolitańskiej ujęta z brzegu. Na pierwszym jej planie ląd i miasto. Na drugim planie wulkan. Niebo z kłębiastymi obłokami i zachodzącym słońcem. Cały obraz utrzymany jest w chłodnych szarościach i błękitach.
Rozległa panorama Zatoki Neapolitańskiej ujęta z brzegu. Na pierwszym jej planie ląd i miasto. Na drugim planie wulkan. Niebo z kłębiastymi obłokami i zachodzącym słońcem. Cały obraz utrzymany jest w chłodnych szarościach i błękitach.

Chrystian Breslauer, Widok na Wezuwiusz od strony Zatoki Neapolitańskiej, 1849 r., płótno, olej, 53,7 x 81,5 cm
MB/S/332

Zimowy pejzaż z uschniętym drzewem w centrum obrazu, leży na łące częściowo pokrytej śniegiem. Nad łąką brązowo-niebieskawe niebo. Obraz w tonacji ugrowej. Rama w kolorze złota, zdobiona.
Zimowy pejzaż z uschniętym drzewem w centrum obrazu, leży na łące częściowo pokrytej śniegiem. Nad łąką brązowo-niebieskawe niebo. Obraz w tonacji ugrowej. Rama w kolorze złota, zdobiona.

Julian Fałat (1853-1929), Polesie, tektura, akwarela, gwasz, 33,5 x 67 cm
MB/S/1795

Ujęcie wnętrza lasu z postacią dziewczyny na pierwszym planie, która idzie przez piaszczystą drogę. Wokół niej gęsty las i cień drzew pada na spacerującą.
Ujęcie wnętrza lasu z postacią dziewczyny na pierwszym planie, która idzie przez piaszczystą drogę. Wokół niej gęsty las i cień drzew pada na spacerującą.

Jan Chrucki, Pejzaż leśny, 1858 r., płyta, olej, 44 x 65 cm
MB/S/1795

Dwie wiejskie chaty kryte strzechą. Na ścieżce mężczyzna i kobieta prowadzą krowę . W oddali przed drewnianym płotem bawią się dzieci w białych koszulach. Za budynkami wysokie, rozłożyste drzewo.
Dwie wiejskie chaty kryte strzechą. Na ścieżce mężczyzna i kobieta prowadzą krowę . W oddali przed drewnianym płotem bawią się dzieci w białych koszulach. Za budynkami wysokie, rozłożyste drzewo.

Jan Feliks Piwarski, Pejzaż, 1858 r., płótno, olej, 46 x 55,5 cm
MB/S/38

U dołu pas jasnozielonego pola. Po prawej stronie dwa liściaste drzewa. Powyżej horyzontu białe, kłębiaste chmury na tle błękitnego nieba.
U dołu pas jasnozielonego pola. Po prawej stronie dwa liściaste drzewa. Powyżej horyzontu białe, kłębiaste chmury na tle błękitnego nieba.

Jan Stanisławski (1860-1907), Pejzaż ukraiński, pocz. XX w., dykta, olej, 12,7 x 19,5 cm
MB/S/1357

Duży dworek szlachecki z grupką ludzi przed nim. Na pierwszym planie po prawej nagie konary drzewa, a po lewej stronie zielona polana. Po lewej stronie drzewa w kolorach jesiennych.
Duży dworek szlachecki z grupką ludzi przed nim. Na pierwszym planie po prawej nagie konary drzewa, a po lewej stronie zielona polana. Po lewej stronie drzewa w kolorach jesiennych.

Bronisława Rychter-Janowska (1868-1953), Przed dworkiem, tektura, olej, 35 x 50,5 cm
MB/S/2166

Wysokie, ciemnozielone cyprysy odbijające się w lustrze wody. W tle błękitne niebo po którym sunie kilka białych obłoków. Na pierwszym planie, po lewej fragment brązowej skały.
Wysokie, ciemnozielone cyprysy odbijające się w lustrze wody. W tle błękitne niebo po którym sunie kilka białych obłoków. Na pierwszym planie, po lewej fragment brązowej skały.

Józef Mehoffer (1869-1946), Cyprysy, deska, olej, 33 x 24 cm
MB/S/326

Rozległy podgórski widok. Po prawej stronie i w centrum drewniany płot z cienkich sztachet. Za płotem młode, jasnozielone drzewka. Za nimi zwarta grupa ciemnozielonych drzew.
Rozległy podgórski widok. Po prawej stronie i w centrum drewniany płot z cienkich sztachet. Za płotem młode, jasnozielone drzewka. Za nimi zwarta grupa ciemnozielonych drzew.

Stanisław Wyspiański (1869-1907), Pejzaż górski, papier, pastel, 42 x 60 cm
MB/S/261

W centrum kompozycji rozlewisko, gdzie momentami unosi się kra. W głębi, na drugim planie śnieg i gęsty las na tle zachmurzonego nieba.
W centrum kompozycji rozlewisko, gdzie momentami unosi się kra. W głębi, na drugim planie śnieg i gęsty las na tle zachmurzonego nieba.

Stanisław Żukowski (1873-1944), Kra, płótno, olej, 59,5 x 74 cm
MB/S/296

Pośrodku płynie wartki, błękitny potok. Po lewej stronie niewielka skarpa, na której rośnie wysokie, bezlistne drzewo. Na prawym brzegu rośnie zwarta grupa jasnozielonych krzewów. W oddali widać brązowe chaty.
Pośrodku płynie wartki, błękitny potok. Po lewej stronie niewielka skarpa, na której rośnie wysokie, bezlistne drzewo. Na prawym brzegu rośnie zwarta grupa jasnozielonych krzewów. W oddali widać brązowe chaty.

Stanisław Kamocki (1875-1944), Pejzaż nad rzeką, tektura, olej, 34 x 46 cm
MB/S/1932

Po lewej stronie, na niewielkim zielonym pagórku rośnie rozłożyste, kwitnące na różowo drzewo. W oddali, w dolinie kilka mniejszych, kwitnących drzew i różowo-zielone pasy łąk. Niebo niebieskie z białymi obłokami.
Po lewej stronie, na niewielkim zielonym pagórku rośnie rozłożyste, kwitnące na różowo drzewo. W oddali, w dolinie kilka mniejszych, kwitnących drzew i różowo-zielone pasy łąk. Niebo niebieskie z białymi obłokami.

Ignacy Pieńkowski (1877-1948), Kwitnący sad, płótno, olej, 60 x 70 cm
MB/S/1457

Wiejskie chaty o pobielonych ścianach z dachami krytymi strzechą. Na pierwszym planie ciemnozielona łąka. Za budynkami grupa drzew liściastych. Po błękitnym niebie suną białe obłoki.
Wiejskie chaty o pobielonych ścianach z dachami krytymi strzechą. Na pierwszym planie ciemnozielona łąka. Za budynkami grupa drzew liściastych. Po błękitnym niebie suną białe obłoki.

Stefan Filipkiewicz (1879-1944), Chaty wiejskie, tektura, olej, 35 x 50 cm
MB/S/1903

Widok brązowego potoku w trakcie roztopów, z dużymi połaciami śniegu w kolorze biało-szarym. Powyżej zarys lasu
Widok brązowego potoku w trakcie roztopów, z dużymi połaciami śniegu w kolorze biało-szarym. Powyżej zarys lasu

Ludwik Misky (1884-1938), Potok w śniegu, tektura, olej, 31 x 25,5 cm
MB/S/1822

Widok na wieczorny pejzaż. W głębi w centrum ciemne drzewa. Powyżej kłębiste niebo.
Widok na wieczorny pejzaż. W głębi w centrum ciemne drzewa. Powyżej kłębiste niebo.

Anna Bilińska-Bohdanowiczowa, Pejzaż, 1890 r., płótno, olej, 31,4 x 45 cm
MB/S/2127

Widok z lotu ptaka na zieloną dolinę. Po prawej stronie ruiny zamku. Dookoła bujna, ciemnozielona roślinność. W oddali, za drzewami płynie rzeka.
Widok z lotu ptaka na zieloną dolinę. Po prawej stronie ruiny zamku. Dookoła bujna, ciemnozielona roślinność. W oddali, za drzewami płynie rzeka.

Michał Rouba (1893-1941), Pejzaż z ruinami, deska, olej, 30 x 39,5 cm
MB/S/1919

Zimowy krajobraz w centrum z zabudowaniami pokrytymi śniegiem. W tle widoczne górskie szczyty. Po lewej stronie duże drzewo bez liści.
Zimowy krajobraz w centrum z zabudowaniami pokrytymi śniegiem. W tle widoczne górskie szczyty. Po lewej stronie duże drzewo bez liści.

Rafał Malczewski, Krajobraz zimowy, ok. 1920 r., papier, akwarela, 38,5 x 57 cm
MB/S/118

Po lewej stronie rośnie wysoka sosna o powyginanych konarach. Obok niej ciemnozielone drzewko iglaste. W głębi stoi niewielka altanka otoczona bujną roślinnością. Niebo jasnobłękitne z białymi obłokami.
Po lewej stronie rośnie wysoka sosna o powyginanych konarach. Obok niej ciemnozielone drzewko iglaste. W głębi stoi niewielka altanka otoczona bujną roślinnością. Niebo jasnobłękitne z białymi obłokami.

Wojciech Weiss, Pejzaż, ok. 1924 r., płótno, olej, 44×60 cm
MB/S/297

Krajobraz w okresie letnim, w czasie żniw. Możemy zobaczyć łan zbóż, ciągnący się po horyzont wraz ze stogami siana, w oddali widzimy las na tle jasnoniebieskiego nieba. Obraz utrzymany jest w naturalnych tonacjach (brązy, zielenie, żółcie).
Krajobraz w okresie letnim, w czasie żniw. Możemy zobaczyć łan zbóż, ciągnący się po horyzont wraz ze stogami siana, w oddali widzimy las na tle jasnoniebieskiego nieba. Obraz utrzymany jest w naturalnych tonacjach (brązy, zielenie, żółcie).

Marcin Samlicki, Pejzaż, 1925 r., płótno, olej, 38 x 46 cm
MB/S/1812

W centrum pejzażu wodospad, nad którym na porośniętymi mchem progami skalnymi rosną drzewa. Po prawej i lewej stronie ściany domów. W tle górskie szczyty, nad którymi bladoniebieskie niebo z obłokami.
W centrum pejzażu wodospad, nad którym na porośniętymi mchem progami skalnymi rosną drzewa. Po prawej i lewej stronie ściany domów. W tle górskie szczyty, nad którymi bladoniebieskie niebo z obłokami.

Edward Okuń, Wodospad z Włoch, 1928 r., papier, pastel, 75 x 50 cm
MB/S/1511

Pejzaż z wodą i półwyspem. W centrum kompozycji samotne drzewo na tle lasu, powyżej obłoki chmur.
Pejzaż z wodą i półwyspem. W centrum kompozycji samotne drzewo na tle lasu, powyżej obłoki chmur.

Czesław Wierusz Kowalski, Samotne drzewo, 1979 r., pilśnia, olej, 47 x 65 cm
MB/S/1953

Krajobraz zimowy. Na pierwszym planie połacie śniegu zajmujące ¾ obrazu, na drugim planie drzewa pokryte śniegiem, powyżej błękitne niebo.
Krajobraz zimowy. Na pierwszym planie połacie śniegu zajmujące ¾ obrazu, na drugim planie drzewa pokryte śniegiem, powyżej błękitne niebo.

Czesław Wierusz Kowalski, Zima, 1932 r., płótno, olej, 48 x 40 cm
MB/S/1953