Muzeum Podlaskie w Białymstoku realizuje projekt pn. „Budowa Muzeum Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki”.

Dziewiątego września 2024 roku projekt uzyskał decyzję o dofinansowaniu w ramach naboru w trybie niekonkurencyjnym dla VII priorytetu „Kultura” Programu FEnIKS 2021–2027. Siódmego listopada podpisano umowę o dofinansowaniu. Inwestycja o wartości ponad 57,7 mln zł uzyskała dofinansowanie ze środków UE w wysokości 37,58 mln zł z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a MKiDN, instytucja współprowadząca Muzeum Podlaskie,  przekaże prawie 1,2 mln zł na realizację tej inwestycji. Dodatkowo wsparcie zadania w wysokości ponad 9,5 mln zł uchwalił Sejmik Województwa Podlaskiego w ramach Wieloletniej Prognozy Finansowej.

Wybudowane w ramach projektu Muzeum poświęcone będzie bł. ks. Jerzemu Popiełuszce, nowy oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Muzeum powstanie we wsi Okopy w gminie Suchowola w powiecie sokólskim, w miejscu urodzenia i wychowania ks. Jerzego. Będzie to kontynuacja nurtu działalności biografistyki Muzeum Podlaskiego. Powstająca placówka muzealna będzie miała za zadanie przedstawić szeroko pojęte dziedzictwo ks. Popiełuszki, zamordowanego jesienią 1984 roku przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji PRL, na tle panoramy społecznej i uwarunkowań historycznych otoczenia. Będzie to nowa jednostka kulturalno-edukacyjna Muzeum Podlaskiego, które prowadzone jest jako wspólna instytucja kultury przez Województwo Podlaskie oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ta innowacyjna placówka muzealno-edukacyjna, dzięki najnowszym środkom audiowizualnym wraz ze zgromadzonym materiałem wystawienniczym przedstawi odbiorcom jednego z najwybitniejszych obywateli powojennej Polski, będącego pozytywnym wzorcem do naśladowania i czerpania z polskiej tradycji w wymiarze uniwersalnym.

Celem instytucji będzie gromadzenie, przechowywanie, opracowanie i udostępnianie materiałów związanych z życiem, działalnością i spuścizną ks. Jerzego oraz prowadzenie badań naukowych i działań edukacyjnych. W Muzeum zostaną przedstawione życie i praca duszpasterska ks. Popiełuszki, działalność na rzecz obrony godności człowieka i szacunku wobec ludzi pracy, jego tragiczna śmierć z rąk SB i percepcja idei „Zło dobrem zwyciężaj”, która stała się mottem opozycji antysocjalistycznej w Polsce lat osiemdziesiątych XX wieku. Muzeum przedstawi postać niezłomnego kapłana, będącego symbolem bezkrwawego oporu wobec komunistycznego systemu, w kontekście historii regionu i kraju. Będzie to obiekt o ponadczasowej formie zaprojektowany jako przestrzeń do zadumy i przemyśleń, budowania wspólnoty, upowszechniania ponadczasowych wartości, a także edukacji, spotkań lokalnej społeczności, środowisk naukowych i opiniotwórczych, wizyt indywidualnych i zorganizowanych.

Projekt jest realizowany w ramach Obszaru 1: Rozwój infrastruktury kultury (zabytkowej i niezabytkowej), tj. tworzenie odpowiednich warunków infrastruktury sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w kulturze i w życiu społecznym (zgodnie z „Regulaminem wyboru projektów w sposób niekonkurencyjny”, pkt. IV). Dzięki interwencji powstanie nowoczesna infrastruktura kultury, odpowiadająca potrzebom współczesnych odbiorców, zapewniająca użytkownikom komfortowe i bezpieczne warunki korzystania z oferty, sprzyjająca włączeniu społecznemu i edukacji kulturalnej, również poprzez eliminację barier w dostępie do kultury dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Projekt odpowiada na wyzwania:

  • Tworzenie nowoczesnej infrastruktury kultury: projekt zakłada utworzenie nowej jednostki kulturalno-edukacyjnej, co stanowi istotny wkład w rozwój infrastruktury kulturalnej regionu. Nowy oddział Muzeum Podlaskiego wzbogaci ofertę kulturalną i edukacyjną, co sprzyja zwiększeniu aktywnego uczestnictwa społecznego w życiu kulturalnym oraz wpłynie na rozwój dialogu i partycypacji społecznej.
  • Realizacja potrzeb współczesnych odbiorców: obiekt wprowadzi nową tematykę ekspozycyjną oraz nowe możliwości edukacyjno-kulturalne zgodne z aktualnymi trendami i preferencjami społecznymi. Realizacja projektu przewiduje stworzenie nowoczesnej jednostki z zapewnieniem standardów bezpieczeństwa i komfortu.
  • Włączenie społeczne i edukacja kulturalna: celem obiektu będzie m.in. prowadzenie badań naukowych i działań edukacyjnych, co przyczyni się do włączenia społecznego poprzez edukację kulturalną. Umożliwi to eliminację barier w dostępie do kultury, zgodne z ideą włączania społecznego.
  • Zakres działalności obejmuje obszar historii regionu i kraju: projekt stanowi istotny element rozwijania infrastruktury kultury niezabytkowej. Przyczyni się do poszerzenia wiedzy o historii regionu i kraju w XX wieku.
  • Zwiększenie atrakcyjności turystycznej województwa i uzupełnienie w nim infrastruktury kultury: umożliwienie lokalnej społeczności udziału w korzyściach płynących z realizacji projektu oraz wyrównanie szans małych miejscowości w dostępie do kultury.

Muzeum w Okopach ma powstać na działce, którą pod tę inwestycję we wrześniu 2022 r. przekazała w darowiźnie Muzeum Podlaskiemu fundacja im. ks. Jerzego Popiełuszko „Dobro”. Fundacja podatowała także projekt Muzeum wykonany przez pracownię architektoniczną Nizio Design z Warszawy. Muzeum ma być przekazane do użytku w 2027 roku.

Ksiądz Jerzy Popiełuszko urodził się w Okopach koło Suchowoli 14 września 1947 r. Ukończył liceum  w Suchowoli i wstąpił do Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Po powstaniu NSZZ „Solidarność” ks. Popiełuszko stał się duchowym przywódcą ludzi pracy. Za swoją działalność był prześladowany przez komunistyczne organy represji. Zginął z rąk funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa 19 października 1984 r. 3 listopada 1984 w obecności setek tysięcy wiernych został pochowany przy kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. W 2009 r. ks. Jerzy Popiełuszko pośmiertnie został odznaczony Orderem Orła Białego. 6 czerwca 2010 roku nastąpiła uroczysta beatyfikacja kapłana. W 2014 bł. Jerzy Popiełuszko został ogłoszony patronem  „Solidarności”.

Projekt realizowany w ramach Programu: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS). Nr projektu: FENX.07.01-IP.04-0005/24

Wydatki ogółem: 57 762 115,21 zł
Wydatki kwalifikowalne: 47 150 664,15 zł
Dofinansowanie z FE i MKiDN: 38 779 653,11 zł
Dofinansowanie FE: 37 583 794,39 zł
Dofinansowanie Województwo Podlaskie: 9 655 327,57 zł

Kierownik projektu: dr Bogusława Szczerbińska
kontakt w godzinach: poniedziałek – piątek 7.30-15.30

telefon: 513 381 709, sekretariat: 509 336 930
email: b.szczerbinska@muzeum.bialystok.pl