Reliktem XVI-wiecznego monumentalnego malarstwa pobizantyńskiego w kolekcji Muzeum Ikon w Supraślu jest zespół trzydziestu obiektów przedstawiających: siedem pełnych postaci, trzy medaliony ze świętymi w ujęciu półpostaciowym, sześć fragmentów ukazujących niepełne postaci oraz cztery wyimki dekoracji ornamentalnych. Malarski sposób opracowania wpisuje się w tradycję sztuki bizantyńskiej: dominuje tu frontalizm, statyczność i konturowość przedstawienia. Wizerunki współtworzyły bogaty i spójny wystrój malarski świątyni Zwiastowania NMP w Supraślu, którą 23 lipca 1944 roku żołnierze armii niemieckiej wysadzili w powietrze. W 1946 roku z ruin zdjęto szczątki polichromii, a następnie w latach 1963–1964 poddano je konserwacji. Freski są najcenniejszymi obiektami w zbiorach Muzeum Ikon w Supraślu.
Geneza Ławry Supraskiej wiąże się z Aleksandrem Chodkiewiczem, który pod koniec XV wieku sprowadził prawosławnych mnichów, a następnie ofiarował im miejsce na uroczysku Suchy Hrud nad rzeką Supraśl. Wzniesiona w latach 1503–1510 obronna cerkiew łączyła zachodnioeuropejski charakter gotyckiej warowni z elementami stylu bizantyńskiego. Program ikonograficzny fresków miał charakter hierarchiczny, charakterystyczny dla świątyń bizantyńskich. Krzyżowo-kopułowy kształt sklepienia i układ ścian nie wymagał przystosowania ikonografii do wnętrza wynikającego z innej tradycji, jak to miało miejsce w gotyckich kościołach z okresu panowania pierwszych Jagiellonów.
Brak XVI-wiecznych materiałów źródłowych nie pozwala na szczegółowe ustalenie autorów oraz chronologii powstawania supraskiej polichromii. Przyjmowane datowanie fresków na lata 1532–1557 oraz autorstwo serbskiego mnicha Nektariusza opiera się na niezachowanym w oryginale rejestrze archimandryty Sergiusza Kimbara z 1557 roku. Przepisany rejestr został wydany w Wilnie w 1870 roku w „Zbiorze dokumentów archeograficznych…”. A. Siemaszko, jeden z głównych badaczy fresków, analizując kolejność przedstawień świąt w układzie polichromii w relacji z kalendarzem liturgicznym, zauważył, że może być w niej ukryta data i zasugerował, iż zostały wykonane w latach 1542–1543. Freski supraskie cechuje różnorodność stylistyczna przemawiająca za tezą, że nad polichromią pracował zespół malarzy. Do tej pory najczęściej wiązano autorów fresków z terenami Bałkanów, a w ostatnich latach również z terenami Wołoszczyzny, Mołdawii oraz Rusi, leżących w granicach dawnej Rzeczypospolitej.
