Freski

Część wystawy XVI-wiecznych fresków supraskich eksponowanych w kaplicy Pałacu Opatów. Na stalowych rusztowaniach siedem fragmentów barwnej polichromii z postaciami świętych i męczenników wczesnochrześcijańskich. Na pierwszym planie fresk wapienno-temperowy całopostaciowy wizerunek Św. Oresta, tuż za nim fresk Św. Demetriusz.

Od lat 70. XX wieku w refektarzu i kaplicy Pałacu Opatów prezentowana była ekspozycja fresków supraskich – 30 reliktów XVI-wiecznej pobizantyńskiej polichromii, ocalałych po zburzeniu cerkwi Zwiastowania NMP w Supraślu w lipcu 1944 roku.

Pierwsza ikona

Chrystus Arcykapłan przedstawiony jest na tronie, ubrany w szaty kapłańskie zdobione ornamentem kwiatowym. Na głowie ma mitrę. Prawą dłonią wykonuje gest błogosławieństwa, w lewej trzyma otwartą Księgę Ewangelii. Po obu stronach tronu widoczne są postacie: z prawej strony Matka Boża, z lewej Św. Jan Chrzciciel. Za nimi znajdują się postacie dwóch archaniołów w białych tunikach i czerwonych płaszczach. Tło ikony w kolorze ciemnego brązu.

Pierwszym zabytkiem kolekcji ikon Muzeum Okręgowego był ofiarowany w 1966 roku przez mieszkankę podlaskiej miejscowości Szczyty-Dzięciołowo wizerunek Chrystusa Arcykapłana. Zbiory powiększały się sukcesywnie, a w latach 90. za sprawą licznych przekazów od służb celnych znacząco wzrosła liczba ikon.

Muzeum

Fragment Sali Kanonu z aranżacją przestrzeni nawiązującą do rzymskich katakumb. Na ścianach malowidła będące replikami wczesnochrześcijańskich motywów ikonograficznych: Dobrego Pasterza, oranta, ryby, pawia. W arkadowo zwieńczonych niszach na jednej ze ścian prezentowane ikony. Są to wizerunki przedstawiające podstawowe typy ikonografii maryjnej i chrystologicznej datowane od XVIII do XIX wieku.

W 1999 roku Muzeum Podlaskie podpisało umowę z prawosławną Diecezją Białostocko-Gdańską o zlokalizowaniu w części Pałacu Opatów supraskiego monasteru Muzeum Ikon. Po remoncie i adaptacji wnętrz w 2006 roku powstała placówka z nowatorsko zaaranżowaną ekspozycją stałą. Multimedialna, pełna interesujących rozwiązań plastycznych prezentacja sztuki sakralnej stała się znakiem rozpoznawczym supraskiej placówki. Pierwszym kierownikiem muzeum została Krystyna Stawecka, a od 2019 roku funkcję tę objęła Ewa Zalewska.

Podlasie

W Sali Podlasie prezentowane są ikony pochodzące z ikonostasów podlaskich cerkwi przestawiające całopostaciowe wizerunki Ewangelistów i Proroków. Eksponowane są tutaj: ikony z wrót diakońskich XVII-wiecznego ikonostasu cerkwi Zwiastowania NMP w Supraślu, a także ikony pochodzące z cerkwi Zaśnięcia NMP w Czyżach.

W 2019 roku zaaranżowane zostały nowe przestrzenie ekspozycyjne: Sala Podlasie z wystawą „Ikony-relikty podlaskich świątyń” prezentująca dziedzictwo regionu oraz Sala im. prof. Jerzego Nowosielskiego, będąca przestrzenią „dialogu” z kanonem, w której można zobaczyć wystawy czasowe dzieł artysty, jak również prace współczesnych twórców ikon.

Zbiory

Fragment Ikony Matki Bożej „Odnalezienie Zagubionych” przedstawia Bogarodzicę z Chrystusem na ręku. Ikona jest okryta haftowanym perełkami welonem i metalowym srebrnym złoconym okładem. Spod okładu widoczne są tylko namalowana na drewnianym podobraziu twarze postaci, Jezus i Maryja w geście czułości przytuleni są policzkami. Srebrny złocony okład zdobią ornamenty.

Na muzealne zbiory składają się przedstawienia i ikony wykonane w technice fresku, tradycyjnej tempery na drewnianym podobraziu oraz na podobraziach płóciennych, a także metaloplastyka ikonowa – krzyże, plakiety i poliptyki.

Pośród cennych obiektów znajdują się XVII- i XVIII-wieczne ikony z Podlasia i z dawnych terenów Rzeczypospolitej. Część zbiorów muzeum stanowią ikony rosyjskie, wśród których wyróżnia się bogata kolekcja ikon staroobrzędowych. W muzeum eksponowane są również depozyty z Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Jeździectwa i Łowiectwa, Oddziału Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie oraz ze zbiorów prywatnych. Placówka posiada jedne z największych zbiorów ikon w Polsce.

Ikony współczesne

Ikona Trzej Młodzieńcy w piecu ognistym wykonana techniką akrylową z metalowym okładem. W centrum ikony na czerwono-ognistym tle trzej młodzieńcy i Archanioł. Ubrani są w jasne szaty z czerwonymi płaszczami na ramionach. Twarze mężczyzn bez zarostu, a wzrok skierowany na Bożego Posłańca.

Od 2017 roku Muzeum Ikon gromadzi kolekcję ikon współczesnych.