Opór 1863. Podlasie w Powstaniu Styczniowym
W 2023 roku obchodzimy 160. rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego. Objęło ono nie tylko ziemie ówczesnego Królestwa Polskiego, ale także tereny dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej znajdujące się w granicach Cesarstwa Rosyjskiego. Miało to szczególnie istotne znaczenie dla Podlasia, ponieważ jeszcze w 1807 r. zostało ono podzielone między Carską Rosję a powstałe wówczas Księstwo Warszawskie. Sytuacja ta utrzymała się także po proklamowaniu Królestwa Polskiego na Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku.
Na białostocczyźnie działało wielu prominentnych członków organizacji niepodległościowych. Niektórzy należeli do ścisłego kierownictwa Powstania Styczniowego, jak choćby Walery Wróblewski, Bronisław Szwarce i Konstanty Kalinowski. To między innymi dzięki ich aktywności w chwili wybuchu powstania do walki przyłączyła się duża część licznej na Podlasiu szlachty. Białostocczyzna była też obszarem działania silnej propagandy antycarskiej wśród chłopów. Działali tam także bohaterowie lokalni. Podczas Powstania Styczniowego na Podlasiu działało w różnych okresach kilkanaście oddziałów powstańczych, z których największe skupiały od tysiąca do dwóch tysięcy ludzi. Pod Siemiatyczami na początku lutego 1863 roku stoczono też bitwę, w której walczyło po obu stronach blisko sześć tysięcy żołnierzy. Trzeba też wspomnieć o udziale ludności, która nie wzięła bezpośredniego udziału w walkach, ale aktywnie wspomagała powstańców, zapewniając im żywność, broń oraz informacje o ruchach carskich wojsk. Te akty oporu spotykały się z karami. Poza licznymi zsyłkami na Syberię dochodziło także do grabieży, a czasem nawet doszczętnego niszczenia całych osad. Okres popowstaniowy to z kolei czas wzmożonej rusyfikacji.
Dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Muzeum Historyczne w Białymstoku, Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, realizuje następujące działania:
Wystawę plenerowa „160. rocznica Powstania Styczniowego”
Wystawa plenerowa została ustawiona przed wejściem do głównej siedziby Muzeum Podlaskiego w Białymstoku w marcu 2023 r., po czym udostępniona do wypożyczania innym podmiotom w regionie.
Wystawa czasowa „Opór 1863. Podlasie w Powstaniu Styczniowym”
Otwarcie wystawy czasowej w Muzeum Historycznym zostało zaplanowane na połowę czerwca 2023 roku. Będzie ona dostępna dla zwiedzających do końca wspomnianego roku. Na wystawie czasowej przedstawione zostały zabytki związane z czynem zbrojnym powstańców styczniowych oraz z oporem ludności na Podlasiu.
Wykonanie replik biżuterii patriotycznej
Istotną metodą jednocześnie promocji wystawy i upamiętnienia bohaterstwa powstańców styczniowych jest wprowadzenie do obiegu replik biżuterii patriotycznej noszonej w okresie powstania.
Zakup muzealiów związanych z powstaniem styczniowym
Wystawa dotycząca powstania styczniowego jest także okazją do uzupełnienia zbiorów Muzeum Historycznego Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Dlatego w ramach projektu zaplanowano również zakup muzealiów związanych bezpośrednio z powstaniem.
Całkowita kwota dotacji na wystawę: 104 800 zł.
Dotacja na zakup muzealiów: 13 000 zł.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
