Siedziba

15 maja 1984 r. na mocy Zarządzenia Wojewody Białostockiego powołano do życia długo oczekiwane przez lokalną społeczność Muzeum w Bielsku Podlaskim, jako oddział Muzeum Okręgowego w Białymstoku, przeznaczając na jego siedzibę XVIII-wieczny ratusz miejski.

Murowany późnobarokowy ratusz w Bielsku Podlaskim wzniesiono najprawdopodobniej na miejscu zniszczonego przez pożar drewnianego piętnastowiecznego ratusza. Jego fundatorką była Izabela Branicka, a projektantem nadworny architekt Branickich – Jan Sękowski.

Jako pierwszy oddziałem kierował Aleksander Antoniuk, po nim funkcję tę pełnili: Jerzy Zieleniewski, Cezary Sopek, Wiesław Cieśla, Alina Dębowska-Jankiewicz oraz Henryk Zalewski.

7 grudnia 2020 roku bielski Oddział Muzeum Podlaskiego zmienił nazwę na Muzeum Obojga Narodów w Bielsku Podlaskim. Na nowo określone zostały: obszar, tematyka działania oraz rodzaj pozyskiwanych i gromadzonych muzealiów.

Zbiory

Pierwsze zdjęcie Bielska, które dało początek kolekcji, trafiło do zbiorów w 1984 r. jako dar od Towarzystwa Przyjaciół Bielska Podlaskiego. Fotografia z 1937 r. wykonana z wieży straży ogniowej przedstawia panoramę miasta z widokiem na ratusz i okoliczną zabudowę.

Kolekcja etnograficzna

W zbiorach Muzeum Obojga Narodów w Bielsku Podlaskim znajduje się bogata kolekcja etnograficzna. Godnym odnotowania jest bogaty zbiór spódnic, koszul, serwet, kap, krajek oraz makatek z okolic Bielska Podlaskiego.

Ręcznik ludowy

Chlubą Muzeum jest rozpoznawalna w Polsce, wyjątkowa kolekcja ręczników ludowych, powstała w wyniku wieloletnich kwerend oraz badań terenowych prowadzonych na terenie powiatu bielskiego.

Kolekcja malarstwa

Systematycznie postępuje budowa współczesnej kolekcji prac plastycznych artystów związanych z Bielskiem Podlaskim, wśród których znajdują się m.in.: Małgorzata Dmitruk, Sławomir Rybak, Walenty Wróblewski, Marek Topolewski, Marek Iwańczuk, Leon Kordziukiewicz czy Oleg Kobzar.

Edukacja

Od 2022 roku w Muzeum odbywają się spotkania z cyklu „Sejmiki Bielskie”. Cokwartalne panele są okazją do prezentacji wyników badań naukowych oraz wymiany poglądów w kwestiach związanych z historią Podlasia oraz Rzeczpospolitej.

Muzeum to również przestrzeń edukacyjna. Szeroka oferta warsztatów i lekcji muzealnych skierowana jest do wszystkich grup wiekowych.

Od 2021 roku Muzeum organizuje Dni Tradycji Obojga Narodów – plenerową imprezę promującą historię i kulturę Rzeczpospolitej Obojga Narodów.