W 1914 r. rozpoczęła się „ostatnia wojna, która miała położyć kres wszystkim wojnom”. Dziś wiemy, że było to jedynie preludium burzliwego XX w. Podlasie do 1915 r. znajdowało się w granicach Imperium Rosyjskiego, kiedy to wojska niemieckie zajęły region. Z początkiem 1919 r. stało się częścią odrodzonej Polski. Lata 1919–1920 to czas walki z bolszewikami. Już w 1939 nasze tereny znów znalazły się pod okupacją sowiecką, podczas której miały miejsce masowe deportacje i represje ludności. Po niespełna dwóch latach zostały zajęte przez Niemców, którzy utworzyli getta i prowadzili akcje pacyfikacyjne przeciwko ruchowi oporu. Latem 1944 r. Podlasie zostało „wyzwolone” przez Armię Czerwoną i włączone do Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Mnogość dat wojen i nazw państw ukazują dobitnie, jak trudny i dynamiczny był ten okres dla dzisiejszego województwa podlaskiego. W ciągu kilkunastu lat przez puszcze przetoczyły się armie kilku mocarstw, zmieniły się granice i znikły osiedla ludzkie.
Zabytki archeologiczne powiązane z tym okresem to głównie przedmioty odkrywane w odbudowywanych miastach i kamienicach, a także znaleziska luźne pozyskane w trakcie poszukiwań z wykorzystaniem wykrywacza metali. Do jednego z bardziej interesujących elementów zbioru należy depozyt pistoletów odkryty w wykopie inwestycyjnym na terenie dziedzińca przed pałacem Branickich w Białymstoku.
