Śladami ręcznika ludowego ziemi orlańskiej
W roku bieżącym Muzeum w Bielsku Podlaskim wraca w teren, tym razem podążając „Śladami ręcznika ludowego ziemi orlańskiej”. To kontynuacja prac badawczych prowadzonych od 2014 roku, kiedy to został wydany pierwszy z serii katalogów – Ręcznik ludowy z okolic Bielska Podlaskiego. Haft i koronka. Później powstawały kolejno: Katalog ręczników ludowych gminy Bielsk Podlaski oraz Katalog ręczników ludowych gminy Boćki, Brańsk, Rudka, Wyszki. Tegoroczne badania, w których wezmą udział bielscy muzealnicy wspierani przez studentów z Cieszyna, Poznania, Warszawy oraz wolontariuszy obejmują ostatnią nieprzebadaną gminę w powiecie bielskim – gminę Orla. Efektem projektu będzie kolejny katalog ręczników ludowych oraz ogromny materiał badawczy.
Wzorem lat ubiegłych badania prowadzone w ramach projektu miały charakter kompleksowy, co oznacza, że realizatorzy dotarli do 24 miejscowości w gminie Orla: Antonowo, Czechy Zabłotne, Dydule, Gredele, Gregorowce, Koszele, Koszki, Kruhłe, Krywiatycze, Malinniki, Mikłasze, Moskiewce, Oleksze, Orla, Paszkowszczyzna, Pawlinowo, Reduty, Spiczki, Szczyty Dzięciołowo, Szczyty Nowodwory, Szernie, Topczykały, Wólka i Wólka Wygonowska. Przeprowadzony w terenie rekonesans przyczynił się nie tylko do pozyskania nowych informacji, ale również domknął temat na danym obszarze administracyjnym, co pozwala spojrzeć na kwestie związane z ręcznikiem ludowym z pewnej perspektywy, dającej pełniejszy obraz zjawiska.
Podczas projektu sporządzono dokumentację 436 ręczników. Najstarsze z nich pochodzą z początku XX w. – to dwie sztuki wyszyte w Wólce między 1900, a 1905 rokiem. Niewiele młodszy jest ręcznik datowany na lata 1908/1909, który wykonano na Syberii, a odnaleziono w Moskiewcach. Kilka ręczników pochodzi z 1917 roku. Z kolei najmłodsze, na które natrafili badacze wykonano i odnaleziono w Topczykałach – to dwa ręczniki autorstwa tej samej kobiety, pochodzące z 2019 roku. Imponujące wrażenie robi również ostateczna baza danych ręczników ludowych zawierająca kompleksowe informacje z gminy Bielsk Podlaski, Boćki, Brańsk, Rudka, Wyszki oraz Orla. Wystarczy tylko wspomnieć, że zapisano w niej 1339 rekordów (ręczników), z których każdy jest opisany w blisko czterdziestu aspektach. To ogrom danych pozwalających dokonywać analiz naukowych pod różnym kątem.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.
