Powstanie Muzeum
Początki Muzeum Historycznego sięgają 1962 roku, kiedy to powołano Muzeum Ruchu Rewolucyjnego jako Oddział Muzeum Okręgowego w Białymstoku. Na jego siedzibę przeznaczono pałacyk przy ul. J. Kilińskiego 6. W założeniach programowych przewidywano tworzenie kolekcji przedstawiających historię proletariatu na Białostocczyźnie – muzeum miało stać się „tubą propagandową” PZPR. Pierwszą kierowniczką placówki została Krystyna Sczudło. Następnie funkcję tę pełnili Renata Saniewska, Aleksander Antoniuk, Lucyna Lesisz. Od 2020 roku Piotr Niziołek.
Historia zbiorów
W 1975 roku nastąpiła reorganizacja zbiorów w Muzeum Okręgowym w Białymstoku. Kolekcje Muzeum Ruchu Rewolucyjnego oraz Działu Historii zostały połączone i od tego momentu, mimo starego szyldu, w dawnym pałacyku gościnnym Branickich były gromadzone i eksponowane zabytki związane z historią miasta i regionu. Z czasem do zbiorów Muzeum włączony został Gabinet Numizmatyczny, przeniesiony z Działu Sztuki.
Siedziba
W 1976 roku Muzeum zostało przeniesione do secesyjnej kamienicy przy ul. Warszawskiej 37, „odziedziczonego” po zlikwidowanej Komendzie Powiatowej Milicji Obywatelskiej. Budynek był użytkowany ponad trzydzieści lat przez instytucje, dla których jego historyczna tkanka nie przedstawiała żadnej wartości. Z oryginalnego wystroju wnętrz zachowały się jedynie sztukaterie na sufitach, oryginalna stolarka oraz klatka schodowa z marmurowymi schodami i kutą, żelazną balustradą.
Profil
Transformacja ustrojowa po 1989 roku miała swoje konsekwencje także w sferze kultury. Przede wszystkim zniesiona została cenzura ingerująca także w działalność muzeów. Formalnie Muzeum Ruchu Rewolucyjnego zostało przemianowane na Muzeum Historyczne w 1992 roku. Nowy rozdział w dziejach instytucji rozpoczęty został prezentacją wystawy „Katyń”, zrealizowanej w pięćdziesiątą rocznicę mordu oficerów polskich przez NKWD.
