Tykocin
Tykocin był w przeszłości ważnym ośrodkiem miejskim, a kahał żydowski, założony w 1522 roku należał do największych i najbardziej znaczących w dawnej Polsce. Żydzi odgrywali istotną rolę w życiu Tykocina, wpływając na jego rozwój gospodarczy, czego przykładem jest monumentalna tykocińska synagoga wybudowana w 1642 roku. Po zagładzie tykocińskich Żydów w 1941 roku i dalszych wydarzeniach II wojny światowej Tykocin utracił część swojej tożsamości i niezbędne było odtworzenie kulturowego dziedzictwa miasta.
Siedziba
Za moment powstania Muzeum w Tykocinie należy uznać 1 listopada 1976 roku, kiedy to Muzeum Okręgowe w Białymstoku rozszerzyło swoją działalność, powołując nowe oddziały, w tym Muzeum w Tykocinie. Na siedzibę muzeum przeznaczono dwa budynki pozostałe po gminie żydowskiej istniejącej w mieście w latach 1522–1941 – Wielką Synagogę oraz Bejt Midrasz, czyli Dom Talmudyczny, odbudowany w latach 70. XX w. Pierwszą kierowniczką została Ewa Cywińska. Następnie funkcję tę pełnili: Andrzej Lechowski, Ewa Wroczyńska, Maria Pisarska-Kalisty, Janusz Sękowski.
Działalność
Historyczny charakter Muzeum od początku jego działalności zdeterminował kierunki badań i budowania kolekcji zbiorów wokół przeszłości Tykocina i okolic. Pozyskiwanie zbiorów skoncentrowało się na czterech głównych dziedzinach: kulturze średniej i drobnej szlachty, kulturze małomiasteczkowego mieszczaństwa oraz kulturze żydowskiej.
Zbiory
Do zbiorów pozyskano wiele cennych muzealiów, wśród których znalazły się związane z historią Tykocina dokumenty, bogata kolekcja fotografii miasta i jego mieszkańców z XIX i XX wieku, archiwa tykocińskich rodzin i przedmioty codziennego użytku.
Judaika
Wśród zbiorów tykocińskiego muzeum szczególne miejsce zajmuje kolekcja zabytków kultury żydowskiej. Jest to pierwszy po II wojnie światowej i jedyny, jak dotychczas, tego typu zbiór na obszarze Polski północno-wschodniej.
